Rok 2023 przynosi nowe zmiany w prawie geologicznym i górniczym. Główne kontrowersje wywołuje kwestia ochrony tzw. złóż strategicznych, które mogą skutkować blokadą budowy na działkach, pod którymi znajdują się cenne surowce. Czy oznacza to, że nasze prawo do budowy domu na własnej działce może zostać ograniczone?

Sejm przyjął nowelizację ustawy prawo geologiczne i górnicze 19 czerwca 2023 roku. Zmiany mają na celu przede wszystkim skuteczniejszą ochronę cennych dla państwa złóż surowców – tzw. złóż strategicznych. Wcześniej, często zdarzało się, że takie zasoby stawały się niedostępne, gdyż powstały nad nimi bloki mieszkalne czy domy jednorodzinne. Nowe przepisy mają to zmienić.

Zgodnie z nowymi przepisami, Minister Klimatu i Środowiska ma prawo zablokować zabudowę na działkach, pod którymi znajdują się wartościowe pokłady surowców, takich jak węgiel czy rudy metali. To prawo dotyczy każdej działki – także prywatnej – pod którą znajduje się złoże uznane za strategiczne. Co więcej, nie przewidziano możliwości odwołania się od decyzji ministra, ani odszkodowania dla właściciela działki. Jedynie sam minister ma prawo do cofnięcia swojej decyzji, jeżeli uzna, że są ku temu przesłanki.

Za strategiczne można uznać złoże, które spełnia jeden z czterech warunków: zawiera kopalinę o unikalnych parametrach, zawiera wyjątkowo obfite pokłady kopaliny, odgrywa kluczową rolę z punktu widzenia gospodarki lub interesu surowcowego Polski, lub są dostępne z poziomu powierzchni gruntu. Jeśli złoże straci właściwości, które czyniły je cennym i wyjątkowym, minister będzie mógł cofnąć zastosowane wcześniej środki ochrony.

Jednak to nie koniec zmian wprowadzanych przez nowelizację. Gminy zyskują nowe obowiązki, które dotyczą informowania ministerstwa o kopalniach na swoim obszarze oraz konsultowania planów z państwową służbą geologiczną przy tworzeniu dokumentów planistycznych. Co więcej, po ustanowieniu przez ministra zakazu zabudowy, gmina ma obowiązek uwzględnienia tego przy planowaniu przestrzennym.

Na koniec warto wspomnieć, że nowelizacja wprowadza także szereg innych, mniej kontrowersyjnych zmian. Dotyczą one min. składowania i magazynowania niektórych substancji, głównie pod ziemią.

Pomimo kontrowersji, cel nowelizacji ustawy prawo geologiczne i górnicze 2023 jest jasny – skuteczniejsza ochrona cennych dla państwa złóż surowców. Jak to wpłynie na prawo do budowy domu na własnej działce? Tego dowiemy się na pewno w najbliższym czasie.