Pytanie, które zadaje sobie wielu rolników, jak i chętnych na inwestowanie w ziemię: „Co oznacza bycie rolnikiem aktywnym zawodowo?” Odpowiedzi szuka Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Kto jest uprawniony do otrzymania unijnych dopłat? Czy mogą one trafić do każdego rolnika? Zacznijmy od początku.
Przyznawanie dopłat unijnych zależy od aktywności zawodowej rolnika. Ministerstwo Rolnictwa, na dwa tygodnie przed rozpoczęciem naboru wniosków o dopłaty bezpośrednie, opublikowało projekt rozporządzenia określającego warunki i tryb przyznawania i wypłaty pieniędzy w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027.
Zasady warunkowości oraz kryterium rolnika aktywnego zawodowo są kluczowe dla uzyskania dopłat w 2023 roku. Jak wyjaśnia ARiMR, rolnik aktywny zawodowo to beneficjent płatności bezpośrednich z poprzedniego roku, który nie przekroczył kwoty 5 tys. euro.
Z przepisów prawa wynika, że nie każdy rolnik może ubiegać się o te dopłaty. Z wyjątkiem przypadków, gdy rolnik udokumentuje, że przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego przychodu, lub kwota płatności bezpośrednich za dany rok wynosi co najmniej 5% całości przychodów z działalności pozarolniczej, nie mogą tego robić rolnicy zarządzający portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi lub rekreacyjnymi, lub świadczący usługi przewozu kolejowego lub w zakresie obrotu nieruchomościami.
ARiMR, przy ocenie kryterium rolnika aktywnego zawodowo, będzie również analizować powiązania rolnika z innymi podmiotami. Czy któryś z tych podmiotów prowadzi działalność wykluczającą z dopłat? Komisja Europejska zaleca, aby państwo członkowskie oceniało, czy rolnik nie jest powiązany z podmiotem prowadzącym działalność z listy negatywnej.
Lista negatywna, na której znalazły się specyficzne rodzaje działalności wyklucza z płatności bezpośrednich. Są to, między innymi, zarządzanie portami lotniczymi, administrowanie wodociągami, zarządzanie stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, świadczenie usług przewozu kolejowego oraz usług w zakresie obrotu nieruchomościami. W przypadku rolników, którzy prowadzą takie działalności, i jednocześnie otrzymują płatności bezpośrednie wyższe niż równowartość 5 000 euro, mogą oni zostać uznani za rolników aktywnych zawodowo, o ile działalność rolnicza jest ich działalnością przeważającą. To oczywiście musi zostać potwierdzone odpowiednimi danymi zawartymi w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, Krajowym Rejestrze Sądowym lub REGON.
ARiMR będzie miała za zadanie sprawdzić, czy przychód z działalności rolniczej rolnika stanowi co najmniej 1/3 całego jego przychodu, lub czy roczna kwota płatności bezpośrednich stanowi co najmniej 5% całości przychodów uzyskanych przez rolnika z działalności pozarolniczej. W tym celu Agencja będzie korzystać z danych z zaświadczenia właściwego organu podatkowego o przychodach z działalności pozarolniczej, faktur lub innych równoważnych dowodów potwierdzających sprzedaż produktów rolnych oraz informacji, które posiada w zakresie wysokości uzyskanego wsparcia w ramach środków wspólnej polityki rolnej.
Podsumowując, rolnik aktywny zawodowo, to taki, który spełnia szereg skomplikowanych i surowych kryteriów, które mają na celu przeciwdziałanie nadużyciom i zapewnienie, że środki unijne trafiają do tych, którzy rzeczywiście prowadzą działalność rolniczą na pełny etat. Zrozumienie tych kryteriów i zasad może być skomplikowane, ale jest niezbędne dla tych, którzy chcą korzystać z tych funduszy.
Niestety wszystko wskazuje na to, że nawet zaostrzenie kryteriów przyznawania dotacji nie zadziała w przypadku masowych dzierżaw gruntów z KOWR, gdyż ze względu na skalę będą one generować dochód na tyle wysoki, że wymkną się one nowym regulacjom. Przepisy uszczelnią przyznawanie dopłat mniejszym podmiotom, ale duże nadal mają otwarte furtki do ich obchodzenia.
